W Polsce jedyną możliwością, by rozwiązać małżeństwo, jest skierowanie powództwa do sądu.
Przesłanki pozytywne rozwodu
Aby sąd mógł orzec między małżonkami rozwód, musi nastąpić trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego na płaszczyznach gospodarczej, duchowej i fizycznej. Oznacza to, że nie może być (w odczuciu sądu) możliwości, by małżonkowie jeszcze do siebie wrócili.
Ustanie więzi gospodarczej oznacza, że małżonkowie nie prowadzą już wspólnego gospodarstwa domowego (np. nie dzielą się zakupami, nie gotują razem, nie uzgadniają wydatków, nie posiadają wspólnych pieniędzy, tylko każdy gospodaruje według własnego uznania). Nie jest to jednoznaczne z wyprowadzką jednego małżonka – wspólne zamieszkiwanie nie dyskwalifikuje orzeczenia rozwodu. Nie zawsze sytuacja ekonomiczna pozwala na zamieszkanie oddzielnie. Małżonkowie mogą bowiem, nawet jeśli mieszkają wspólnie, zajmować oddzielne pokoje, mieć oddzielne półki w lodówce, robić dla siebie zakupy samodzielnie, itp.. To wystarczy, by ustalić, że między małżonkami ustały więzi gospodarcze.
Więź duchowa dotyczy sfery uczuć między małżonkami. Jeśli one wygasły i taki stan ma charakter trwały i zupełny, czyli w odczuciu małżonków – nieodwracalny, sąd stwierdzi ustanie więzi na tej płaszczyźnie.
Trzecim rodzajem więzi, jakie w postępowaniu rozwodowym bada sąd, są więzi fizyczne. Trzeba mieć świadomość, że w trakcie sprawy rozwodowej sąd będzie musiał ustalić, czy pożycie stron w tym zakresie przestało istnieć. Wiąże się to z intymnymi pytaniami do małżonków.
Wszystkie powyższe przesłanki muszą mieć miejsce przez określony czas przed orzeczeniem przez sąd rozwodu. Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie, jaki to musi być okres. Każdą sprawę trzeba bowiem traktować indywidualnie. Wydaje się, że taka separacja małżonków, czyli faktyczne życie jak „nie w małżeństwie”, musi trwać co najmniej kilka miesięcy, by można było ją uznać za trwałą. Każda sprawa jest jednak inna.
Przesłanki negatywne rozwodu
Ustalenie, że nie istnieją już między małżonkami więzi na powyżej wskazanych płaszczyznach nie wystarczy, by sąd mógł orzec rozwód. W toku postępowania trzeba jeszcze zbadać, czy rozwód nie doprowadzi do pogorszenia sytuacji wspólnych małoletnich dzieci.
Sąd nie orzeknie także rozwodu, jeśli uzna, że jest to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (ogólnie przyjętymi normami). Jest to pojęcie ogólne i każda sprawa wymaga indywidualnego rozważenia pod tym kątem. Wydaje się, że żądanie rozwodu może być sprzeczne z ogólnie pojmowanymi standardami moralnymi, jeśli np. jeden z małżonków jest poważnie chory i potrzebuje pomocy, a drugi małżonek chce się rozwodem od obowiązku pomocy uwolnić.
Trzeba także pamiętać, że nie jest dopuszczalne orzeczenie rozwodu, jeśli żąda go małżonek, który ponosi wyłączną winę za to, że małżeństwo się rozpadło, a drugi małżonek – „niewinny”, się na rozwód nie zgadza. Mogą jednak pojawiać się okoliczności tego rodzaju, że odmowa zgody przez małżonka „niewinnego” będzie oceniona jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (ogólnie przyjętymi normami).
Photo by Zoriana Stakhniv on Unsplash
