12 września 2025 r. zacznie być stosowane Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2854 z dnia 13 grudnia 2023 r., powszechnie znane jako Data Act. To kluczowy element europejskiej strategii cyfrowej, którego celem jest zapewnienie uczciwego i przejrzystego dostępu do danych oraz możliwość ich wykorzystywania w sposób sprzyjający innowacjom i konkurencji.
Do kogo Data Act ma zastosowanie?
Rozporządzenie obejmuje szeroki krąg podmiotów gospodarczych działających na rynku unijnym, w szczególności:
– producentów tzw. connected products – urządzeń podłączonych do sieci, które gromadzą lub generują dane (np. urządzenia IoT, pojazdy z telematyką, maszyny przemysłowe z czujnikami),
– dostawców usług powiązanych – aplikacji i platform cyfrowych, które przetwarzają dane generowane przez connected products,
– dostawców usług przetwarzania danych – w tym usług chmurowych i edge computing, na których Data Act nakłada obowiązki w zakresie przenoszenia danych i interoperacyjności,
– podmioty korzystające z danych – zarówno przedsiębiorstwa, jak i użytkowników indywidualnych, którzy na mocy Data Act uzyskują nowe prawa dostępu do danych i ich udostępniania.
W jakim zakresie obowiązuje Data Act?
Rozporządzenie reguluje przede wszystkim:
– dostęp do danych generowanych przez connected products i związane usługi – użytkownicy mają prawo otrzymać te dane i decydować o ich dalszym udostępnianiu,
– obowiązki producentów i dostawców usług – m.in. w zakresie przejrzystości umów, interoperacyjności i zakazu blokowania transferu danych,
– zasady udostępniania danych B2B i B2C – w tym prawo użytkownika do wskazania podmiotu trzeciego, któremu dane mają zostać przekazane,
– ramy dla dostawców usług chmurowych – obejmujące ułatwienia w przenoszeniu danych i przeciwdziałanie praktykom uzależniającym użytkownika od jednego dostawcy (vendor lock-in),
– dostęp do danych przez instytucje publiczne – w określonych sytuacjach, np. w przypadku sytuacji nadzwyczajnych lub w interesie publicznym.
Od kiedy Data Act ma zastosowanie?
Rozporządzenie weszło w życie 11 stycznia 2024 r. Przepisy zaczną obowiązywać od 12 września 2025 r. we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, bez potrzeby implementacji do prawa krajowego.
Dlaczego Data Act jest istotny?
Data Act wprowadza jednolite reguły, które mają zrównoważyć interesy producentów, dostawców usług i użytkowników. Dla przedsiębiorstw oznacza to konieczność weryfikacji umów, dostosowania systemów IT pod kątem interoperacyjności i przenoszenia danych, a także przygotowania się na nowe obowiązki informacyjne wobec klientów.
Ponieważ do 12 września zostało niewiele czasu warto sprawdzić czy przepisy te mają zastosowanie również do Państwa firmy.
Photo by Jakub Żerdzicki on Unsplash
